Phân tích Tam đại con gà là phân tích để thấy được bản chất hợm hĩnh, dốt nát và giấu dốt của một bộ phận nhân dân ngày xưa, qua đó phê phán một hiện tượng trong xã hội thời đó.
Đề bài: Phân tích truyện cười Tam đại con gà.
Bạn đang xem: Phân tích Tam đại con gà
Trước khi làm bài, các em hãy tham khảo Dàn ý phân tích Tam đại con gà để nắm được cách làm và các ý chính cần triển khai trong bài viết này.
Bài văn mẫu phân tích Tam đại con gà
Bài văn mẫu 1
Truyện cười là thể loại văn học dân gian kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười mua vui (truyện khôi hài) hoặc phê phán những thói hư, tật xấu trong xã hội (truyện trào phúng). “Tam đại con gà” là truyện cười thuộc thể loại truyện trào phúng, mượn tiếng cười để phê phán thầy đồ dốt nhưng lại hay khoe khoang hơm hĩnh. Tiếng cười tự bộc lộ qua lời nói của nhân vật thầy đồ, do đó lại càng hợm hĩnh và sâu cay.
Mở đầu truyện, tác giả dân gian giới thiệu nhân vật thầy đồ học hành dốt nát nhưng lại “xấu hay làm tốt, dốt hay nói chữ”. Mâu thuẫn trái tự nhiên giữa dốt – giấu dốt được khắc họa qua các tình huống xuyên suốt câu chuyện, nhân vật càng gắng sức che đậy thì bản chất lại càng bộc lộ rõ nét. Trước tiên, đó là tình huống thầy đồ dốt đến một chữ tối thiểu trong sách cũng không biết. Khi gặp chữ “kê”, thầy không biết là chữ gì mà học trò lại hỏi gấp, thầy đã giải quyết bằng cách nói liều: “Dủ dỉ là con dù dì”. Không chỉ xử lí bằng cách che đậy dặn học trò đọc khẽ, thầy còn không tra lại sách vở để có căn cứ xác đáng mà lại tin vào may rủi bằng cách gieo đồng tiền sấp ngửa. Khi được thần đồng ý, đắc chí vì thấy mình đúng, thầy đồ tự cho mình giỏi và cho học trò đọc to câu nói trên. Các hành động mê tín, thận trọng giữ sĩ diện hão của thầy đồ cho thấy sự dốt nát của một kẻ ngay cả đến chữ tối thiểu cũng không biết.
Thế nhưng, mâu thuẫn giữa dốt – giấu dốt được đẩy lên cao trào hơn bao giờ hết và bật thành tiếng cười trào phúng lại được thể hiện qua tình huống người cha của học trò chất vấn thầy đồ. Khi được hỏi “Chữ “kê” là gà, tại sao thầy lại dạy thành “dủ dỉ là con dù dì”, thầy đồ đã tự nhận thức được sự dốt nát của bản thân và ông thủ công: “mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa”. Ấy vậy mà, thầy lại phản ứng bằng cách lí sự cùn, vòng vo: “Tôi dạy thế là dạy cho cháu biết đến tam đại con gà kia”. Đặc biệt, tiếng cười bật lên một cách giòn giã ở cuối truyện đã lật tẩy bản chất dốt nát của thầy đồ: “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”. Câu nói vừa phi logic vừa vô nghĩa ấy là lời chống chế yếu ớt không thể che đậy được khả năng dốt nát nhưng vẫn thích khoe mẽ văn hay chữ tốt của nhân vật. Từ đầu đến cuối, thầy đồ càng cố gắng giấu dốt bao nhiêu thì lại càng tự bóc trần sự ngu dốt của mình bấy nhiêu.
Qua việc xây dựng mâu thuẫn trong các tình huống kịch tính, cách giải quyết mâu thuẫn bất ngờ, truyện cười “Tam đại con gà” đã phê phán thói giấu dốt, đặc biệt là những người đã giấu dốt lại còn cố tỏ ra khoe khoang, hợm hĩnh. Đó là tật xấu vẫn còn tồn tại trong nhân dân. Qua đó, tác giả dân gian gửi gắm lời khuyên tới tất cả mọi người, không nên giấu dốt mà phải không ngừng học hỏi, nên dựa vào nguồn tri thức trong sách vở và thực tiễn đời sống để hoàn thiện bản thân chứ không nên tin vào những điều mê tín, không có cơ sở. Đó là bài học đắt giá không chỉ trong quá khứ mà ngay cả trong thời hiện đại, tư tưởng ấy vẫn mang tính chất thời sự vĩnh hằng.
Bài văn mẫu 2
Những câu truyện ngụ ngôn hẳn không còn xa lạ với bất cứ ai, sau tiếng cười giải trí là những bài học sâu cay nhằm phê phán, lên án những loại người trong xã hội. Nó được kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ với những cử chỉ hành vi tự nhiên của con người. Một trong số đó là truyện cười Tam đại con gà là một câu truyện khá thú vị mang tính bi hài, nhằm châm biếng thói học dốt còn hay nói chữ của một bộ phận người trong xã hội.
Cái dốt đáng xấu hổ nhưng nếu con người tự nhận thức ra được điều đó thì không đáng cười. Dân gian có câu “Biết thưa thốt, không biết dựa cột mà nghe” nhằm khuyên người đời: biết thì nói, không biết thì im lặng mà nghe, có thế mới học hỏi được người khác. Vậy nên, một khi cái dốt đã được tự nhận thức thì nó sẽ không trở thành đối tượng trong truyện cười dân gian. Trái lại, trong truyện này anh học trò đã dốt nhưng “đi đâu cũng lên mặt văn hay chữ tốt”.
Nhân vật chính bị chấm biếm trong Tam đại con gà là một anh học trò “dài lưng tốn vải”, học hành dốt nát những lúc nào cũng tỏ ra mình học rộng tài cao. Tuy nhiên, chính sự khoe khoang đó lại khiến nhiều người không biết và tin tưởng anh ta văn hay chữ tốt, mời về dạy dỗ con mình. Cũng từ đó, sự kém cỏi của anh ta dần bộc lộ một cách bi hài. Để phê phán một nhân cách thông qua tiếng cười, tác giả dân gian đã tạo cho người nghe tiếng cười liên tục bằng cách tạo nên một cấu trúc tầng bậc gồm nhiều chi tiết mâu thuẫn, đáng cười.
Thứ nhất, Là một thầy đồ đi dạy chữ, nhưng bản thân anh ta lại chưa nhận rõ mặt chữ. Khi học trò hỏi, anh ta luống cuống mà trả lời liều. Rõ là chữ “kê”, nhưng anh ta lại nói bừa “dủ dỉ là con dù dì”, trong khi trên đời vốn chẳng có con nào tên như thế. Có thể thấy, cái sự sốt nát của anh ta không chỉ ở tầm kiến thức hạn hẹp, không có chút tri thức sách vở, mà ngày các những kiến thức cơ bản trong xã hội cùng không nắm được. Thế mà anh ta lại dám ngang nhiên nhận lời đi dạy học cho người ta. Để rồi quá trình dạy học đã khiến bản chất mà anh ta luôn cố giấu kín hoàn toàn lộ rõ.
Nụ cười càng dâng cao khi thầy bảo trò đọc khẽ vì sợ người khác nghe thấy sẽ để lộ ra cái dốt của mình, làm người dạy học mà lại không biết chữ. Mánh khóe giấu dốt đầy láu cá của anh ta tạo nên tiếng cười giòn giã cho người đọc.
Thứ hai: dốt sinh ra mê tín (khấn đài âm dương, Thổ công cho cả ba). Sự xuất hiện của nhân vật Thổ Công khiến nghệ thuật trào phúng và ý nghĩa phê phán của truyện càng thêm sâu sắc. Hóa ra, thánh thần cứ tưởng là thiêng liêng, nhưng thực chất cũng là kẻ dốt nát. Sở dĩ nói như vậy là bởi khi thầy xin đài âm dương hỏi chữ đó có đúng là chữ “dù dì”, Thổ Công đã cho được cả 3 đài. Như vậy, Thổ Công cũng nhất trí với thầy đồ. Thế là cái dốt được bộc lộ hoàn toàn khi anh ta tự tin mình đúng, cho học trò gân cổ lên gào “Dủ dỉ là con dù dì! Dủ dỉ là con dù dì…”
Chủ nhà cuối cùng cũng phát hiện ra sự dốt nát của thầy đồ không biết mặt chữ. Nhưng anh ta vẫn không chịu thừa nhận cái dốt của mình mà trách Thổ Công “mình đã dốt nó còn dốt hơn”, rồi tìm mọi cách giải “oan”, nhưng mỗi câu chữ đều luẩn quẩn và nực cười.Rõ ràng, anh “thầy đồ” này là kẻ dốt toàn diện. Khi không biết, dáng ra anh ta phải tra trong sách vở, đằng này lại làm việc ngược đời là hỏi Thổ Công. Đây là một chi tiết rất đắt giá của Truyện, thể hiện sự sáng tạo, nghệ thuật phát triển vấn đề. Những hành động phi lý của anh ta được nâng dần lên theo trình tự. Đây cũng là một thủ pháp đặc trưng trong truyện cười ngụ ngôn dân gian.
Bằng tiếng cười, truyện tập trung phê phán thói giấu đốt phổ biến ở nhiều đối tượng trong cuộc sống. Và thật buồn thay, hiện tượng dấu dốt hiện nay vẫn còn phổ biến nhiều trong giới trẻ. Nhiều người sợ người khác biết mình dốt, mình không hiểu biết. Thế nên, ngại nói, không dám nói. Đặc biệt, nhiều bạn học sinh còn cố tỏ ra mình hiểu biết, trong khi đó, không hiểu gì về bản chất thực sự của vấn đề. Truyện cười Tam đại con gà không chỉ có ý nghĩa đối với thời xưa, mà còn là một bài học cảnh tỉnh, nhắc nhở sâu sắc cho cả ngày hôm nay.
Bài văn mẫu 3
Từ xưa cha ông ta đã sáng tác ra những câu truyện cười truyện ngụ ngôn mang tính chất giải trí và đồng thời cũng để phê phán chê bai một số loại người trong xã hội. Đó thường là những câu truyện dân gian ngắn có kết cấu chặt chẽ kết thúc bất ngờ kể về những sự việc hành vi tự nhiên của con người. Trong số đó truyện cười Tam đại con gà là một câu truyện khá phổ biến hướng đến sự châm biếm đả kích vào những kẻ “xấu hay làm tốt dốt hay nói chữ”. Cái xấu cái dốt càng che đậy càng dễ lộ ra kệch cỡm và đáng cười hơn rất nhiều lần.
Truyện Tam đại con gà châm biếm một anh học trò loại người “dài lưng tốn vải ăn no lại nằm”. Anh ta học hành dốt nát nhưng lại có tính khoe khoang đi đâu cũng ra vẻ cũng lên mặt “văn hay chữ tốt”. Nhưng vì không biết được bộ mặt thật của anh ta mà có nhiều người tưởng anh ta là hay chữ là học rộng tài cao mới mời anh ta về làm thầy dạy dỗ bọn trẻ. Và từ đó những câu chuyện bi hài liên tiếp xảy ra thể hiện tài năng kém cỏi của “ông thầy “nhưng lại luôn ra oai phản ánh một lớp người trong xã hội thời bấy giờ.
Mấu chốt của câu chuyện chính là ông thầy được mời về gõ đầu trẻ. Bi kịch đã bắt đầu từ đó và khiến ông thầy không thể xoay xở được. Bắt đầu là việc nhận biết mặt chữ. Thầy đồ đi dậy học trò nhưng “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối quá học trò lại hỏi gấp, thầy cuống nói liều”. Thầy gặp chữ “kê” mà cũng không biết là chữ gì nên nói bừa “dủ dỉ là con dù dì”. Chữ kê là con gà mà thầy lại trả lời học trò là con dù dì. Vốn trên thế giới các loài động vật không hề có con nào như thế cả. Ta thấy thầy đồ ở đây dốt tận cùng của cái dốt không những không hiểu biết gì về kiến thức căn bản trong sách vở mà thầy còn dốt ở cả những kiến thức đơn giản căn bản trong xã hội. Dốt nát là thế mà cũng có thể làm liều nhận lời dậy học. Ta thấy được anh học trò này hiện lên ngay từ những câu đầu tiên là một anh chàng dốt nát đến cực độ nhưng cái dốt trong anh luôn được giấu kín và khi đi dậy trẻ cái dốt ấy lại được thể hiện rõ nét.
Cái dốt của thầy càng được nâng cao khi mà thầy sợ mình dậy sai nên bảo trò đọc khẽ thôi không người khác nghe thấy lại chê bai nói thầy đi dậy mà không biết chữ. Đến dậy tiếng cười càng giòn giã hơn khi ta biết được cái giấu dốt của thầy rất đáng cười cười vì cái giấu dốt rất láu cá. Đây là sự giấu dốt mà ta đáng chê trách đáng phê bình. Nhân vật Thổ Công xuất hiện khiến cho ý nghĩa phê phán và nghệ thuật trào phúng của truyện càng sinh động, sâu sắc. Như một mũi tên bắn trúng hai đích, truyện “khoèo” cả Thổ Công vào với thầy mà chế giễu. Té ra thần thánh tưởng là thiêng liêng mà cũng dốt. Cái dốt ấy thể hiện ở chi tiết thầy đồ xin ba đài âm dương, Thổ Công cho được cả ba. Như vậy là Thổ Công đồng ý với thầy đồ chữ ấy đúng là dù dì. Thế là thầy đồ vững bụng, không sợ nữa mà đắc chí lắm… bệ vệ ngồi trên giường, bảo trẻ đọc to. Trò vâng lời thầy, gân cổ lên gào: Dủ dỉ là con dù dì! Dủ dỉ là con dù dì… Với chi tiết ấy, cái dốt của thầy đã được khuếch đại lên gấp nhiều lần.
Cái dốt cuối cùng cũng là phần kết thúc của câu chuyện khi mà thầy tin vào thổ công tin vào thần thánh nên tin tưởng chữ đó đúng là “dủ dỉ”. Vậy nên thầy đã bảo học trò đọc to, thế là đứa nào đứa đấy gào cổ lên mà đọc. Chủ nhà thấy thầy dậy cái gì mà lạ quá cho nên mới đến xem sự tình.Thế là thầy đồ đã bị lật tẩy là dốt nát không biết chữ gì cả. Lúc này thấy mới nhận sự dốt nát của mình và tiếng cười giòn giã hơn khi mà thầy thầm trách thổ công “mình đã dốt nó còn dốt hơn. Nhưng bản tính lại vốn dựng chèo khéo trống thế nên trước mặt nhà chủ cái sai rành rành cái dốt lộ thiên mà anh học trò vẫn còn cố cãi giải oan cho mình bằng cách giải nghĩa thật luẩn quẩn và buồn cười. Cách chống chế của thầy nhằm mục đích giấu dốt và thầy vẫn ra vẻ ta đây hay chữ, trái ngược với sự tự nhận thức về mình lúc trước. Chính sự trái ngược này đã tạo ra tiếng cười trào phúng hả hê. Ta thấy ở đây anh học trò không biết chữ này thì phải hỏi người biết hoặc tìm trong sách vở. Vậy mà thầy lại đi hỏi thổ công đó là cách hỏi ngược đời trái tự nhiên và xưa nay chưa từng có. Chi tiết thầy xin ba đài âm dương để hỏi về chữ dủ dỉ dù dì là một sáng tạo của tác giả dân gian. Với nghệ thuật sáng tạo này tác giả dân gian đã đẩy câu chuyện lên một bước phát triển cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Như vậy ta thấy rằng ở đây tác giả dân gian cũng không nới thẳng ra vấn đề mà để nhân vật tự bộc lộ dần đó là cái dốt cái sĩ cái kênh kiệu đáng chê bai phê phán.
Ta thấy cái dốt của người học trò thì không đáng cười mà đáng cười ở đây là đã dốt lại còn ra vẻ sĩ diện hão huyền cái giấu dốt mới là cái dáng cười. Như vậy, mâu thuẫn trái tự nhiên ở đây là mẫu thuẫn giữa cái dốt và sự giấu dốt. Thầy càng ra sức che đậy thì bản chất dốt nát càng phơi bày và thầy tự biến mình thành trò cười cho thiên hạ.
Trong toàn bộ câu chuyện, cái dốt của thầy đồ bị lộ dần ra khi lâm vào các tình huống khó xử nhưng thầy đã cố che giấu một cách phi lí. Vì thế, thầy càng che giấu thì bản chất dốt nát càng bị phơi bày. Cuối cùng, thầy đành tìm một lối thoát phi lí hơn. Nhưng thầy càng “lấp liếm” thì càng trở nên thảm hại vì ai cũng biết rằng đó chỉ là “lí sự cùn” chứ không phải là một cách chống chế thông minh có thể chấp nhận được. Ở đây, ta thấy có sự tăng tiến về mức độ phi lí trong hành động và lời nói của thầy đồ. Đó cũng là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong truyện cười dân gian.
Tam đại con gà phê phán thói giấu dốt một tật xấu có thật và khá phổ biến trong nội bộ nhân dân. Ý nghĩa phê phán của truyện toát lên từ hành động tức cười của một anh thầy đồ “dốt đặc cán mai” mà lại cố tình giấu dốt, nhưng càng cố tình che giấu thì sự dốt nát lại càng lộ ra. Anh học trò dốt nát đến thế mà lại cả gan đi làm thầy dạy trẻ thì tác hại quả là khôn lường. Tác phẩm đã mở thêm đối tượng bị chê bai phê phán đó là cả ông thổ công cũng dốt. Và thầy đồ không những dốt về chữ mà còn dốt về phương pháp học hỏi. Việc đưa nhân vật thổ công vào trong truyện là chi tiết hư cấu không thật nhưng sự xuất hiện của nhân vệt thổ công khiến cho tác phẩm phát triển nhanh hơn mạnh hơn và độc đáo hơn.
Qua truyện Tam đại con gà nhân dân muốn phê phán chê bai một tật xấu trong nội bộ nhân dân phê phán những người không chịu học hỏi mà lúc nào cũng tự cho ta đây là tài giỏi mặc dù không biết gì. Câu chuyện phê phán cao những kẻ giấu dốt không dũng cảm đối diện với cái dốt để mình tốt hơn.
Bài văn mẫu 4
Bản chất nhân vật thầy đồ được khẳng định ngay từ đầu là dốt nát. Dốt nát nhưng lại hay khoe giỏi, đó là mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật. Câu chuyện muốn minh chứng cho mâu thuẫn đó nhưng qua các tình huống, mâu thuẫn này lại biến đổi đi một chút trở thành: dốt nhưng luôn tìm cách giấu dốt. Đó cũng là nội dung đả kích được bộc lộ qua những tình huống cụ thể.
Khi gặp chữ “kê” – một chữ đơn giản trong sách dạy trẻ con học chữ Hán – thầy không biết. Không biết nhưng phải dạy cho học trò nên thầy đành nói bừa, nói liều. Nói bừa, nói liều nên thầy phải dặn học trò đọc khẽ, để không ai nghe thấy. Như vậy thầy đã tự bộc lộ cái dốt nát thảm hại ở nhiều phương diện (kiến thức và cách xử trí) và cũng bộc lộ cái láu cá vặt khi tìm cách giấu đi cái dốt của mình.
Sau đó để kiểm tra sai đúng, thầy xin âm dương và “đắc chí” vì thổ công cũng đồng tình với mình. Có cơ sở để tin tưởng và yên tâm thầy không còn “sợ nhỡ sai”, “bảo học trò đọc khẽ” mà “bệ vệ ngồi trẽn giường bảo trẻ đọc cho to” và “lũ trẻ vâng lời thầy gân cổ lên đọc”. Đây là biểu hiện của mâu thuẫn dốt nhưng lại thích khoe chữ. Và cũng chính vì thói thích khoe như vậy nên bao nhiêu cái dốt của thầy không chỉ được phô bày đầy đủ mà còn được khuếch đại, được nhân lên gấp bội. Đã dốt về chữ, cách chữa dốt của thầy cũng thật buồn cười, ngớ ngẩn, đặc biệt niềm tin và sự “đắc chí” của thầy lại càng khiến thầy bị đẩy lên đỉnh cao của sự ngu dốt.
Khi được chủ nhà nhắc, lúc đó thầy mới biết mình dốt thật. Thế nhưng vì sĩ diện thầy vẫn không nhận mình là dốt. Bằng cái láu cá vặt, thầy nhanh trí bảo vệ mình. Cách phản ứng tức thời của thầy để nói gỡ cho mình: “Dạy cho cháu biết đến tam đại con gà” vô hình chung đã tự phơi bầy không chỉ bản chất dốt nát mà quan trọng hơn còn cả thói giấu dốt, sĩ diện hão. Tiếng cười phê phán đến đây bật lên thật mạnh mẽ và sâu sắc.
Như vậy, qua các tình huống và cách giải quyết tình huống của nhân vật, người đọc có thể nhận ngay ra một điều: thầy đồ dốt và tìm cách giấu dốt, nhưng càng ra sức che đậy thì bản chất của thầy lại càng hiện ra một cách nhanh chóng.
Bằng tiếng cười, truyện tập trung phê phán thói giấu dốt phổ biến ở nhiều đối tượng trong cuộc sống. Bản thân cái dốt và sự thiếu hiểu biết chưa phải là cái đáng cười, cái đáng phê phán, đả kích. Cái đáng cười, đáng phê phán mà nhân dân đề cập ở đây là khi người ta dốt mà biết mình dốt mà vẫn khoe là mình giỏi, lại dám nhận làm thầy dạy người khác, đặc biệt là cố tìm mọi cách để giấu đi cái dốt, che đậy cái dốt của mình. Cố giấu dốt để đề cao mình, bảo vệ mình, thực chất đưa đến một kết cục ngược lại. Tự mình hại chính mình, tự mình lật tẩy chính mình. Đó cũng là bài học mà Tam đại con gà muốn nhắc nhở tất cả mọi người.
*********
Trên đây là một số bài phân tích Tam đại con gà hay nhất mà Đọc tài liệu sưu tầm và tổng hợp làm tư liệu học tập cho các em. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu 10 khác được cập nhật thường xuyên tại doctailieu.com. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!
[Văn mẫu 10] Tham khảo các bài văn mẫu phân tích Tam đại con gà, qua đó mượn tiếng cười để phê phán thầy đồ dốt nhưng lại hay khoe khoang hơm hĩnh.
Đăng bởi: THPT Sóc Trăng
Chuyên mục: Giáo dục