Kế hoạch từ lâu và bài bản

South China Morning Post ngày 31/5 dẫn một nguồn tin quân đội Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh đã lên kế hoạch cho việc lập ADIZ ở Biển Đông từ năm 2010, cùng thời điểm họ xem xét việc đưa ra các biện pháp tương tự ở Biển Hoa Đông – động thái bị đông đảo dư luận quốc tế chỉ trích.

Theo nguồn tin giấu tên của quân đội phóng ra Nhân dân Trung Quốc, ADIZ được đề xuất bao trùm cả quần đảo Đông Sa (Pratas) ở phía bắc Biển Đông, và 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam, và cơ quan chức năng Trung Quốc chỉ đang chờ thời điểm thích hợp để công bố.

Trong khi Bắc Kinh khả năng kín đáo về vấn đề này, cơ quan phòng vệ của Đài Loan hôm 4/5 nói rằng họ đã biết kế hoạch của Đại lục.

ADIZ là vùng bầu trời do một quốc gia tự ấn định ra và đòi hỏi mọi máy bay dân sự bay vào vùng này phải nhận dạng; xác minh, xác định vị trí, và chịu sự kiểm soát của quốc gia đó. Vùng nhận dạng phòng không không đồng nghĩa với không phận nhưng được coi như khu vực song hành với an ninh quốc phòng.

Các nhà quan sát quân sự cho rằng, thông báo về ADIZ thứ 2 của Trung Quốc sẽ làm gia tăng stress với Mỹ và khả năng gây ra ra thiệt hại không thể khắc phục nổi trong quan hệ với các nước láng giềng Đông Nam Á.

Lu Li-Shih, cựu giảng viên của Học viện Hải quân Đài Loan nhận định rằng việc xây dựng và phát triển các đảo nhân tạo, đặc biệt là các đường băng và hệ thống radar được xây dựng trên Đá Chữ Thập, Đá Subi và Đá Vành Khăn đã diễn ra trong những năm qua là một phần trong kế hoạch thiết lập ADIZ của Bắc Kinh.

“Những hình ảnh vệ tinh gần đây chỉ ra rằng rằng quân phóng ra Nhân dân Trung Quốc – PLA đã triển khai các máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không KJ-500 và máy bay tuần tra chống ngầm KQ-200 tại Đá Chữ Thập”, ông Lu nói khi đề cập những bức ảnh do Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á và Quốc tế ImageSat của Israel thuộc Trung tâm thống kê quốc tế và chiến lược (CSIS), có trụ sở tại Washington, chụp được.

Ông Lu khẳng định việc các cơ sở có gắn máy lạnh đang được xây dựng trên Đá Chữ Thập chỉ ra rằng rằng các máy bay chiến đấu cần được bảo vệ khỏi nhiệt độ cao, độ ẩm và độ mặn tại khu vực này sẽ sớm được triển khai tại đó. Một khi các máy bay chiến đấu của PLA đến đó, chúng sẽ tham gia cùng với máy bay cảnh báo sớm và máy bay chống ngầm trong việc thực hiện các vận hành tuần tra ADIZ.

Trong khi quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc đã được nâng cao hơn trong những năm gần đây, stress giữa Bắc Kinh và Washington vẫn tăng lên đều, với việc hai bên đụng độ trên nhiều mặt trận, từ thương mại và công nghệ cho đến các vấn đề về quân sự và tư tưởng.

Quan hệ Mỹ-Trung đã phải chịu áp lực cao do hậu quả của đại dịch Covid-19, khi hai bên tranh cãi về cách giải quyết khủng hoảng y tế và nguồn gốc của loại virus gây ra chết người này.

Trung Quốc đã tìm cách xây dựng các mối quan hệ gần gũi hơn với các nước láng giềng Đông Nam Á trong những năm gần đây, nhưng theo ông Drew Thompson, một thống kê viên cao cấp của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc ĐH Quốc gia Singapore, mối quan hệ này có nguy cơ rạn nứt nghiêm trọng nếu Trung Quốc thông báo một ADIZ trên Biển Đông. Trung Quốc sẽ chỉ gây ra bất lợi cho chính mình nếu công bố ADIZ ở Biển Đông.

Ông Thompson nói: “Một tuyên bố như vậy sẽ gây ra tổn hại nghiêm trọng trong quan hệ của Trung Quốc với các nước Đông Nam Á, mà cho đến nay hầu hết các nước đã chứng kiến sự khiêu khích của Trung Quốc, bao gồm cải tạo đất và quân sự hóa các thực thể”.